Intelligent design is een beweging/geloof/wetenschap die ontstaan is vanuit het creationisme. Intelligent design gelooft dat de dingen om ons heen, alle organismen en het heelal het best te verklaren zijn als het werk van een intelligente ‘ontwerper’. Intelligent design staat dus lijnrecht tegenover de evolutietheorie waar de karakteristieken van organismen worden verklaard door erfelijkheid, het harde leven en natuurlijke selectie. Intelligent design is geen wetenschap, men noemt het een pseudowetenschap die gebruik maakt van theologische argumentaties.

William Dembski, een van de belangrijkste personen binnen ID zegt: “Er bestaan natuurlijke systemen die niet voldoende kunnen worden verklaard in termen van ongeleide natuurlijke krachten en die eigenschappen hebben die we in elke andere omstandigheid aan intelligentie zouden toeschrijven”.

Intelligent design heeft drie principes:

- onreduceerbare complexiteit

- gespecificeerde complexiteit

- het antropische principe

Onreduceerbare complexiteit

Onreduceerbare complexiteit vind je in je eigen lichaam. Wanneer alles compleet is functioneert alles hoe het hoort, je eten wordt verteerd, binnenkomend vocht verlies je door zweet en je beker kun je gewoon oppakken. Wanneer je echter iets binnen dit systeem weghaalt, bijvoorbeeld je longen of hart, werkt het systeem niet meer. Je gaat dood of kunt bepaalde dingen niet meer. Intelligent design maakt hieruit op dat het leven uit onderdelen bestaat die verweven zijn met elkaar en ook afhankelijk zijn van elkaar om hun taak te kunnen volbrengen. Mutaties hiervan kunnen dan wel een nieuw onderdeel verklaren zoals de evolutietheorie zegt, maar niet de gelijktijdige ontwikkeling van meerdere onderdelen tegelijk. De meerdere onderdelen die nodig zijn voor een functionerend systeem. Je spijsvertering bijvoorbeeld, zou niets zijn zonder een dikke darm, maar ook niets zonder maag. Maag en dikke darm moeten dus op het zelfde tijdstip ontstaan zijn, anders zou het systeem geen nut hebben, geen verbetering zijn.

Gespecificeerde complexiteit

Volgens ID is het onmogelijk dat de ingewikkelde patronen (bijv. het menselijk lichaam) ontstaan zijn door gewoonweg het ontwikkelen van de soort. Organismen moeten zijn geholpen. Bijvoorbeeld; “je hebt een ruimte met 100 apen en 100 typemachines. Uiteindelijk zouden zij misschien wel een paar woorden kunnen maken, of een zin, maar uit deze situatie zou je nooit een toneelstuk van Shakespeare kunnen krijgen.” En vergeleken met een toneelstuk van Shakespeare zijn organismen natuurlijk veel complexer.

Het antropische principe

De aarde is de enige planeet met leven in de Melkweg. Dit kunnen we met zekerheid zeggen omdat we erachter zijn dat op 90% van de planetenstelsels geen leven kan ontstaan. Op aarde zijn de condities echter zo dat het wel mogelijk is om hier "intelligente" levende wezens te hebben leven. Zou de aarde iets dichterbij of verder van de zon staan was het niet meer mogelijk. Alles op de aarde is precies zo afgesteld dat wij hier kunnen leven, al die dingen die met grote kans anders zouden zijn, zijn dat niet. Hoe anders kan dit dan dat deze aarde speciaal voor ons ontworpen is dan door een intelligente ontwerper?

ID geeft een antwoord waar de evolutietheorie van Darwin geen antwoord op weet. De evolutietheorie heeft bijvoorbeeld geen antwoord op vraagstukken als het ontstaan van organismen. Intelligent design zegt hierop dat dat het werk is van de hulp van een intelligente ontwerper. Volgens aanhangers van het ID moet men gewoon accepteren dat op die momenten een intelligente macht ingegrepen heeft en het proces de juiste kant op heeft gestuurd. ID verwerpt de evolutietheorie echter niet. Intelligent design biedt een antwoord waar de evolutietheorie die niet heeft. Volgens aanhangers van het ID:“verdwijnen de zwakke plekken als sneeuw voor de zon als aanhangers van de evolutieleer oog zouden krijgen voor de spirituele kant van het leven”.

ID spreekt dan wel van een intelligente ontwerper maar hier word God niet mee bedoeld. Ze laten zich niet uit over de aard van de ontwerpende intelligentie en aanhangers vinden dat intelligent design niet bij creationisme hoort. Er zijn dan ook een aantal grote verschillen tussen aanhangers van het creationisme en aanhangers van ID, bijvoorbeeld dat ID zich niet bedenkt over de aard van de ontwerpende intelligentie en terwijl de "ontwerper" voor creationisten God is. Het creationisme gelooft dat de aarde is geschapen in zeven dagen, op de manier waarop de Bijbel daar over spreekt en ID niet. Ook begint intelligent design vanuit de wetenschap en zoekt daar vanuit een verklaring voor alles om ons heen, terwijl creationisten vanuit de Bijbel kijken naar alles.

Kritiek vanuit de wetenschap
Er zijn 2 grote kritische punten vanuit de wetenschap:

 
Intelligent design is een God-of-the-gap theorie. Dit betekend dat waar de wetenschap nog een vraagteken heeft staan, intelligent design de vragen al heeft beantwoord. Intelligent design beantwoordt deze vragen echter zonder tastbaar bewijs, dit doet intelligent design vanuit de geloofsovertuiging ín intelligent design. Intelligent design verzet zich hiertegen, ze zeggen toch helemaal nergens iets over God? Alleen over een intelligent ontwerper.
 
Het tweede argument is dat de drie basisprincipes niet goed werken bij het verklaren van hetgeen om ons heen. Dit komt doordat de drie basisprincipes komen uit het elimineren van dingen. Als iets niet kan worden verklaard door toeval of tot de bestaande natuurwetten is het ontworpen.